Yaz aylarında uygun koşulları sağlamayan suların tüketimi tehlike saçıyor. Güneşe maruz kalan damacana ve pet şişelerdeki suların sıhhate olumsuz tesirlerinden bahseden İstanbul Aydın Üniversitesi Besin Uygulama Araştırma Merkezi Müdür Yardımcısı Dr. Öğr. Üyesi Ayla Ünver Alçay, “Suların güneşe uzun müddet maruz kalmaması gerekiyor, salmonella, şigella üzere bakteriler, önemli hastalıklara yol açacak mikroorganizmalar çoğalabiliyor, suya bisfenol A geçişi artacaktır.” açıklamasında bulundu.
Yapısının değişmesiyle birçok hastalığa sebep olabilecek bu suların kullanımının zararlarından bahseden Alçay, “Özellikle çocuklar, bebeklerde gelişim, endokrin bozukluklar, kız çocuklarının erken ergenliğe girmesi, hiperaktivite, agresif davranışlar üzere sorunlar ortaya çıkabilir. Yüksek ölçüde bisfenol A alınması bayanlarda erkeklerde üreme bozukluklarıyla ilişkilendirilmiş. Pet şişelerde ftalatlar, antimon üzere bileşikler daha yüksek ölçüde suya geçebilir, içerisinde kanserojen olanlar var” dedi.
Alçay, trafikte satılan, otomobilde bırakılan ve bilhassa uzun mühlet güneşe maruz kalan pet şişelerdeki suların sıhhat açısından epey ziyanlı olduğunu belirterek vatandaşlara tavsiyelerde bulundu. Kâfi hijyen kurallarının sağlanması konusuna değinen Alçay, pet şişelerin sebillerden su alınırken aparatın ucuna değdirilmesinin de bakteri geçişine neden olabildiğini aktardı.
PLASTİĞİN YAPISINDAKİ KİMYASAL SUYA GEÇEBİLİYOR
Güneşe maruz kalan suların sıhhat açısından riskli olduğunu söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Ayla Ünver Alçay, “Suyu aldığımız yerler çok değerli, suların güneş ışınlarına uzun mühlet maruz kalmaması gerekiyor. Birçok yerde, su satış yerlerde su damacanalarının ve pet su şişelerinin dışarıda, açıkta, toz içinde güneşe, sıcaklığa maruz kaldığını görüyoruz. Bu cins yerlerde su almamak lazım, satış yerlerinde suyun oda sıcaklığında ya da buzdolaplarında koruma edilmesi lazım. Etrafında tüp, kimyasal unsurlar, deterjanlar vs. varsa onlardan da koku geçişleri olabileceği için kimyasalların olduğu yerlerde dikkatli olmak gerekiyor. Satın alırken suların pak, hijyenik, kapalı ortamlarda koruma edilmiş olması lazım.“ sözlerini kullandı.
Alınan suları meskende oda sıcaklığında koruma etmenin sorun teşkil etmeyeceğine değinen Alçay, “İnsanlar, suların çok fazla son kullanım tarihine dikkat etmeyebiliyorlar. Sudan bir düşünce çıkmayacağını düşünüyorlar, öbür besinlerde tahminen daha dikkatli olabiliyoruz fakat suların da bir son kullanma tarihi var. Uzun müddet güneş ışığında beklediği takdirde içeriğinde mikroorganizma sayısı artabilir, var olan, az sayıda olan mikroorganizmalar sıcaklığın tesiriyle uygun ortam koşulları oluştuğu için çoğalmaya başlayacaklardır. Mesela salmonella, şigella, aeromonas üzere bakteriler, Türkiye’de çok kolera olayı görülmüyor lakin sudan bulaşan hastalıklardan birisi; kolera yeniden bu cins önemli hastalıklara yol açacak mikroorganizmalar çoğalabiliyor. Migrasyon dediğimiz olay gerçekleşebilir. Migrasyon; plastiğin yapısında bulunan kimi kimyasalların suya geçmesine diyoruz” dedi.
KANSEROJEN OLABİLİYOR
Kimyasal unsurların plastik şişelerin yapısında olduğunu hatırlatan Dr. Öğr. Üyesi Alçay, şu kelamlara yer verdi:
“3 ve 7 kodlu olan plastik şişelerde bisfenol A diye bir kimyasal var. Uzun mühlet sıcaklığa ve ultraviyole ışınlarına mazur kaldığında suyun içerisine bisfenol A geçişi artacaktır. O suyu tüketen beşerler, yüksek dozda bisfenol A’ya maruz kalabilir. Bilhassa çocuklar, bebeklerde gelişim, endokrin bozuklukları, kız çocuklarının erken ergenliğe girmesi, hiperaktivite, agresif davranışlar üzere sorunlar ortaya çıkabilir. Yüksek ölçüde bisfenol A alınması bayanlarda erkeklerde üreme bozukluklarıyla ilişkilendirilmiş. Tek kullanımlık olan pet şişelerde ftalatlar, antimon üzere bileşikler daha yüksek ölçüde suya geçebilir. Bunlar içerisinde kanserojen olanlar var, karaciğer, böbreğe, endokrin sisteme ziyan verenler, alerjik tesirli olanlar bulunabilir. Yeniden mikroplastik geçişi de artacaktır. Suyun içerisine mikroplastik geçişi daha fazla olabiliyor, bu da bilimsel araştırmalarla kanıtlanmış. Mikroplastiklerin de bağışıklığı düşürücü, nörolojik kimi hastalıkları tetikleyici tesirleri ve sıhhat üzerine birçok olumsuz tesiri belirlenmiş durumda.”
TEKRAR TEKRAR KULLANILMAMALI
Daha dikkatli davranılması konusunda kıymetli ihtarlarda bulunan Alçay, “Suyu hem satın alırken hem koruma ederken hem kullanırken damacanaların kullanımı esnasında sebillerin, su pompalarının kullanımı esnasında, otomobillerde bekletilip içilmesiyle ilgili sıkıntılarda beşerler biraz rahat davranabiliyorlar. Yol açtığı problemleri bilseler daha dikkatli olacaklarını düşünüyorum.” dedi.
Alçay, pet şişelerin tekrar tekrar kullanılmaması gerektiğine dikkat çekerek şu açıklamalarla kelamlarını tamamladı: “Dondurulup çözülmüş suda mikrop, bakteri olmaz üzere bir fikir varsa bu yanlış bir niyet. Bilhassa güneş altında ultraviyole ışınların tesiri altında katiyen çözündürme sürecinde bekletmemek lazım. Çözdürmenin de yeniden kimyasal geçişini artırdığına dair araştırmalar var. Yaz aylarında kesinlikle su tüketimini artırmak lazım, terlemeyle birlikte su tüketimi de artacaktır. Pak su kaynaklarından, güvendiğimiz markalardan, pak yerlerden, güneşi altında beklemeyen yerlerden sularını alarak tüketsinler. Pet şişeleri tekrar tekrar kullanmamalarını öneririm.”
