Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin 19 Mayıs’ta helikopter kazasında hayatını kaybetmesinin akabinde bir yıl öne alınan cumhurbaşkanlığı seçimleri bugün yapılacak.
Seçimde yarışan adayların kampanya süreci seçimden 24 saat evvel sona erdiği için dün sabah 08.00 prestijiyle her türlü propaganda faaliyeti yasaklandı.
Cumhurbaşkanlığı seçimi için yarışacak olan adaylar
İran’da cumhurbaşkanı 4 yıl mühletle vazife yapıyor ve en fazla 2 kez üst üste seçilebiliyor. Adayların birinci tıpta seçilebilmesi için yüzde 50+1 oy alması gerekiyor.
İlk çeşitte yüzde 50+1’in üzerine çıkan aday olmaması halinde en fazla oyu alan 2 aday ikinci çeşide kalacak ve 5 Temmuz’da yapılacak ikinci tıpta kazanan isim ülkenin 9. Cumhurbaşkanı olacak.
Seçimlerde reformist aday Mesud Pezeşkiyan, muhafazakar adaylar Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf, eski Ulusal Güvenlik Yüksek Kurulu Genel Sekreteri Said Celili ve eski İçişleri Bakanı Mustafa Purmuhammedi yarışacak.
Seçimde yaklaşık 62 milyon kişi oy kullanabilecek
Yaklaşık 88 milyon nüfusa sahip İran’da, yaklaşık 62 milyon seçmen, 59 binden fazla merkezde kurulan sandıklarda oy kullanabilecek.
Mevcut seçim kanununa nazaran, seçmenlerin oy verme tarihinde 18 yaşını doldurmuş olmaları gerekiyor. Buna nazaran, 29 Haziran 2006 ve öncesinde doğanlar, oy kullanma hakkına sahip.
Oy kullanma süreci yarın lokal saatle 08.00’de başlayacak ve 18.00’de sona erecek. Bu müddet muhtaçlık halinde İçişleri Bakanlığına bağlı Seçim Merkezinin kararıyla birkaç saat daha uzatılabilir.
Anayasayı Koruyucular Kurulunun adaylıklarını onayladığı 6 isimden muhafazakar adaylar Tahran Belediye Başkanı Ali Rıza Zakani ve Buyruk Hüseyin Kadızadehaşimi, “muhafazakar kanatta birliği sağlamak için” seçime saatler kala adaylıktan çekildi.
Adaylar, halka iktisat konusunda vaatler sundu
İran’da halkın en değerli gündemi iktisat olduğu üzere adaylar da münazaralarda ve seçim kampayanlarında ekonomiyi önceleyen vaatler verdi.
Reformistlerin tek adayı Pezeşkiyan ile ölçülü muhafazakar Mustafa Purmuhammedi, kampanyalarında ekonomik sıkıntılarda yaptırımların ve bundan kaynaklı olarak dünya ile etkileşim eksikliğinin olumsuz tesirlerini lisana getirdi.
Diğer muhafazakar adaylar Said Celili, Buyruk Hüseyin Kadızadehaşimi ve Ali İstek Zakani, iktisadın dış gelişmelere bağlı olmaması gerektiğini ifade etti.
Meclis Başkanı muhafazakar aday Muhammed Bakır Kalibaf ise bu üçlüden daha itidalli görüşleri savunurken yaptırımların tesiri olduğunu, misyona gelmesi halinde yaptırımların kaldırılmasına odaklanacağını ve yaptırımların “adım adım” kaldırılmasının değerini vurguladı.
İnternet yasakları ve mecburî başörtüsü uygulamasına dair söylemler
Adayların kampanyalarında, ülkedeki hassas ve kronik sorunlardan internet yasakları, zarurî başörtüsü uygulaması ve etnik ve mezhebi ayrımcılık hususları da gündeme geldi.
Bu hususlarda ise bilhassa reformist aday Pezeşkiyan, mevcut hükümete önemli tenkitlerde bulundu. Pezeşkiyan, cumhurbaşkanı olması halinde internet yasaklarının büyük kısmını kaldıracağını, başörtüsü konusunda bayanlara baskıyı sona erdireceğini ve hükümeti etnik ve mezhebi ayrımcılıktan arındıracağını belirtti.
Kalibaf, öbür muhafazakarlara nazaran açılımı savunan telaffuzlar geliştirdi
Pezeşkiyan, Purmuhammedi ve Kalibaf, seçim kampanyalarında ve münazaralarda açılımı savunan telaffuzlar geliştirirken Celili ile seçim yarışından muhafazakarlar lehine çekilen Zakani ve Kadızadehaşimi ise daha çok mevcut durumu sürdürme niyetinde olduklarını belirtti.
Adayların bir kısmının ve hususen Pezeşkiyan’ın danışmanı eski Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif’in nükleer müzakereler gibi hassas konularda Reisi hükümetini eleştirmesi ve muhafazakarlara nazaran, “Batı’ya teslimiyetçi” yaklaşım sergilemesi sonrasında İran lideri Ali Hamaney’in, bu husustaki ikaz niteliğindeki açıklamaları dikkatleri çekti.
Uzlaşma olmazsa seçim ikinci çeşide kalabilir
Ülkede hava, seçimin Kalibaf-Pezeşkiyan yahut Celili-Pezeşkiyan rekabetine sahne olacağı tarafında esiyor ancak Pezeşkiyan’ın seçimi kazanması için gerekli olan küskün seçmenin sandığa çekilmesi konusunda halk ortasında yeteri kadar büyük bir heyecan oluşturup oluşturmadığı da hala soru işareti.
Tahran’da İranlıların değerli bir kısmı hala oy vermeyeceğini belirtiyor.
Pezeşkiyan, son ankette öne çıktı
Muhafazakarlar hala seçime tek adayla girme konusunda muahedeye varamadı. Celili ile Kalibaf başka olarak devam etmeyi tercih ederse Pezeşkiyan’ın birinci tıpta olmasa da ikinci turda seçimi kazanma ihtimali az değil.
Öte yandan ülkede yapılan anketlerde, farklı sonuçlar ortaya çıkıyor. Daha evvel Kalibaf önde görünürken şu anda birtakım anketlerde Celili kimilerinde ise Pezeşkiyan öne çıkıyor.
Son olarak İranlı Öğrenciler Anket Ajansı (ISPA) tarafından 26 Haziran’da ülke genelinde yüz yüze gerçekleştirilen kamuoyu yoklamasında, yarışın birinci sırasında yüzde 33,1 ile Pezeşkiyan, ikinci sırasında yüzde 28,8 ile Celili yer alırken öbür muhafazakar aday Muhammed Bakır Kalibaf ise yüzde 19,1 ile üçüncü sırayı aldı.
Anketlere nazaran, Pezeşkiyan’ın Türk, Kürt ve Beluç vatandaşların ağır olduğu bölgelerde öteki adaylara nazaran yüksek oy oranına sahip olduğu görülüyor.
Haber Kaynağı: Anadolu Ajansı (AA)
