Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Orman Genel Müdürlüğü’nden (OGM) alınan bilgilere nazaran, orman yangınlarıyla uğraşta tesirli ve verimli bir risk idaresi stratejisi kritik bir değere sahip. Bilhassa 2021’de yaşanan büyük orman yangınlarının akabinde, yangınlarla gayrette daha ileriye yönelik adımlar atılarak kalıcı tahliller geliştirmek maksadıyla harekete geçildi.
“Yangın Risk İdaresi Projesi”
Bu çerçevede, OGM ve özel kesimin işbirliğiyle orman yangınlarını evvelce iddia edebilmek ve yangın bölgelerinde gerekli tedbirleri alabilmek emeliyle dinamik “Yangın Risk İdaresi Projesi” başlatıldı. OGM’nin 2022 yılının Ağustos ayında kullanmaya başladığı proje kapsamında, birinci etapta orman yangınlarının anatomisini anlamak ve data toplamak için çalışmalar yapıldı.
Orman yangınlarını etkileyen temel faktörlerin belirlenmesi maksadıyla literatür taramaları, global değerlendirmeler, akademisyenler ve ilgili makamlarla görüşmeler gerçekleştirildi. Yangın riski varsayımı için literatürdeki yapay zeka modelleri incelendi ve model çalışmalarına başlandı. Geçmiş yangın dataları ile yangını etkileyen dinamik ve statik faktörler dikkate alınarak çeşitli yapay zeka modelleri denendi.
Verilere nazaran güncellenerek daha yanlışsız kestirimler sunuluyor
Projeyle, meteorolojik datalar, bitki örtüsü, topoğrafya, nüfus yoğunluğu, kara yolları, güç nakil çizgileri ve geçmiş yangın bilgileri üzere 14 farklı data setinden 400’den fazla değişken kullanılarak “yangın riski haritaları” oluşturuldu.
Geçmişteki yangınlar incelenirken lokasyon, tarih, alanın büyüklüğü, mühlet, kullanılan kaynaklar üzere bilgiler değerlendirildi. Meteorolojik bilgilerde, sıcaklık, nem, rüzgarın istikameti ve suratı üzere faktörlere bakılırken, bölgenin bitki örtüsünde ağaçların tipi, yaşı ve birbirine yakınlığı saptandı.
Proje kapsamında üç günlük yangın riski iddiası yapılarak, ilgili bölgelerde gerekli tedbirlerin alınması için bilgi sağlanıyor. Yangın oluşmadan evvel belirlenen bölgelerde tedbir alınması mümkün hale gelirken, uygulamayla geçmiş yangınlar yüzde 80 doğrulukla kestirim edildi.
Yangın riski haritalama modelinin, değişen meteorolojik datalara nazaran günde iki defa güncellenmesiyle daha hakikat ve emniyetli varsayımlar sunulmasına imkan sağlanıyor. Projenin ikinci basamağında ise OGM kaynaklarının en uygun formda yangın bölgesine transferi için vakit ve yangın risk kıymetlerinin ön planda olduğu bir modele geçiliyor. Bu çerçevede yapılan tesirli planlama sayesinde, yangın söndürme kaynaklarının en verimli halde kullanılması hedefleniyor. Yangın anında en süratli halde, kâfi yangın söndürme kaynaklarının nereden yönlendirileceği, sistem tarafından OGM yetkililerine öneriliyor.
Türkiye’nin orman varlığının korunması için kritik rol oynayan projelerin daima geliştirilmesi ve güncellenmesiyle orman yangınlarına karşı faal bir uğraş stratejisi oluşturulması için çalışmalar devam ediyor.
