ABD, Almanya, İngiltere, Japonya, Fransa, Kanada ve İtalya’dan oluşan G7 ülkeleri ve Avrupa Birliği (AB) başkanlarının iştirakiyle İtalya’nın tatil beldesi Borgo Egnazia’da gerçekleştirilen 50. G7 Başkanlar Tepesi, ikinci gününde sonuç bildirisinin yayınlanmasıyla tamamlandı.
Bildiride, G7 başkanlarının, tarihin kritik bir periyodunda milletlerarası toplumun birbirleriyle ilişkili birden fazla krizle karşı karşıya olduğu bir periyotta global zahmetlerle başa çıkmak için kararlılıklarını İtalya’daki bu dorukta teyit ettikleri belirtildi.
Rusya-Ukrayna Savaşı’nda Ukrayna’ya verilen kesin takviyenin teyit edildiği belirtilen bildiride, “Ukrayna’ya askeri, bütçe, insani ve tekrar yapılanma takviyesi sağlamaya devam etmekte kararlıyız. Ukrayna’nın acil kısa vadeli finansman muhtaçlıklarını karşılamasına yardımcı olmaya ve uzun vadeli toparlanma ve yine yapılanma önceliklerini desteklemeye güçlü bir formda bağlıyız.” sözü kullanıldı.
“Rusya, Ukrayna’ya verdiği ziyanı ödemelidir”
“Rusya, yasa dışı saldırganlık savaşını sona erdirmeli ve Ukrayna’ya verdiği ziyanı ödemelidir.” denilen bildiride, Dünya Bankası’na nazaran Ukrayna’nın ziyanının 486 milyar doları aştığı bilgisi verildi.
Bildiride, şunlar tabir edildi:
“Dondurulmuş Rus varlıklarının fevkalâde gelirlerinden yararlanarak yaklaşık 50 milyar dolar fiyatında bir kaynak ayırmaya karar verdik. Bu, (Rusya Devlet Başkanı Vladimir) Putin’e açık bir bildiridir. Rusya’ya karşı Ukrayna’nın mevcut ve gelecekteki muhtaçlıklarını desteklemek emeliyle G7, Ukrayna’ya yıl sonuna kadar 50 milyar dolar ek mali finansman sağlamak emeliyle Ukrayna için Fevkalâde Gelir Hızlandırma Kredileri başlatacaktır.”
Rusya’nın Ukrayna savaşı bağlamında nükleer silah kullanmasının da kabul edilemez olduğu belirtilen bildiride, “Rusya’nın sorumsuz ve tehdit edici nükleer telaffuzunu ve Belarus’ta nükleer silah konuşlandırma duyurusu da dahil olmak üzere stratejik gözdağı verme halini en güçlü formda kınıyoruz. Ukrayna halkına karşı işledikleri vahşetten sorumlu olanları milletlerarası hukuka uygun biçimde sorumlu tutmaya kararlıyız.” sözüne yer verildi.
G7 başkanları, Ukrayna’nın Karadeniz üzerinden tahıl, besin unsurları, gübre üzere gereçlerinin manisiz taşınmasını talep etti.
Biden’ın açıkladığı Gazze’de ateşkes teklifine destek
Bildiride, İsrail’e verilen takviye de yinelenerek, “İsrail, legal müdafaa hakkını kullanırken her durumda memleketler arası insancıl hukuk da dahil olmak üzere milletlerarası hukuka uygun davranmalı.” değerlendirmesinde bulunuldu.
“Tüm sivil can kayıplarını eşit formda kınıyoruz ve bilhassa bayan ve çocuklar olmak üzere kabul edilemez sayıdaki sivil can kaybını büyük bir telaşla karşılıyoruz.” sözünün kullanıldığı bildiride, tüm taraflara sivillerin korunması için somut adımlar atma daveti yapıldı.
Bildiride, ilk olarak ABD Başkanı Joe Biden’ın açıkladığı Gazze’de ateşkes teklifine takviye verildiği vurgulandı.
Hamas’a, bu teklifi kabul etme, Hamas üzerinde tesiri olan ülkelere de muahedenin kabulü için baskı yapma davetinde bulunuldu.
G7 ülkeleri, tüm tarafları başta bayan ve çocuklar için gönderilenler olmak üzere tüm insani yardımların girişi için pürüzleri kaldırmaya çağırırken, Usdud (Aşdod) limanı ve Refah Hudut Kapısı’nın da memleketler arası insancıl hukuka uygun olarak açılması gerektiğine dikkati çekti.
Bildiride, tüm kara hudut kapıları, deniz dağıtım yolları ve Gazze içindeki insani yardım erişiminin tam, süratli, inançlı ve manisiz bir halde sağlanmasının öncelik olduğuna işaret edildi.
“Filistin devletinin tanınması, siyasi sürecin değerli bir bileşeni”
Tüm Birleşmiş Milletler (BM) kurumlarının yardım dağıtım vazifelerini yerine getirebilmesinin kritik kıymete sahip olduğu vurgulanan bildiride, “Refah’ta devam eden kara operasyonlarının sivil nüfus üzerindeki sonuçlarından ve siviller için daha da makus sonuçlar doğuracak tam ölçekli bir askeri hücum olasılığından derin telaş duyuyoruz. İsrail’i bu türlü bir akından kaçınmaya çağırıyoruz.” tabiri yer aldı.
Yeni Filistin hükümetinin kurulmasından duyulan memnuniyetin söz edildiği bildiride, Filistin idaresine dayanağın süreceği belirtildi.
Filistin idaresini zayıflatmaya yönelik tüm hareketlerin durması gerektiğinin altı çizilen bildiride, bunlara örnek olarak İsrail’in Filistin’e ilişkin kimi gelirlere el koyması gösterildi.
Bildiride, Batı Şeria’nın ekonomik istikrarının bölge güvenliği için kıymetli olduğuna işaret edildi. Bu kapsamda İsrail’e, bankacılık bahislerinde gerekli hizmetleri sağlama, ticaretin devamını sağlayacak adımlar atma, el konulan gelirleri Filistin idaresine aktarma, bölgenin ekonomik durumunu daha berbata götüren uygulamaları kaldırma ve hafifletme daveti yapıldı.
İki devletli tahlile olan bağlılığın da vurgulandığı bildiride, “Uygun vakitte bir Filistin devletinin tanınması da dahil olmak üzere karşılıklı tanımanın bu siyasi sürecin kıymetli bir bileşeni olacağını belirtiyoruz.” denildi.
Tüm taraflara iki devletli tahlili baltalayacak hareketlerden kaçınma daveti yapılan bildiride, “Tüm taraflar, İsrail’in yasa dışı Yahudi yerleşim yerlerini genişletmesi ve bunları yasallaştırılması dahil olmak üzere iki devletli tahlil mümkünlüğünü baltalayan tek taraflı hareketlerden kaçınmalıdır. Batı Şeria’daki güvenliği ve istikrarı baltalayan ve kalıcı bir barış mümkünlüğünü tehdit eden Filistinlilere karşı işlenen aşırılık yanlısı Yahudi yerleşimci şiddetindeki artışı kınıyoruz.” tabiri kullanıldı.
“Husi akınları, Yemen’de barışa yönelik BM yol haritasını tehlikeye atma riski taşıyor”
İran’ın 13-14 Nisan’da İsrail’e gerçekleştirdiği atak kınanırken, Aden Körfezi ve Kızıldeniz’deki ticaret gemilerine yönelik akınların sona ermesi gerektiği bildirildi.
Yemen’deki Husilere, alıkoydukları denizcileri salıverme daveti yapılan bildiride, şu değerlendirmede bulunuldu:
“Deniz güvenliği ve seyrüsefer hakkı, tüm dünyadaki limanlar ve halklar için malların özgürce hareket etmesi için kritik kıymete sahiptir. Bunlara, Yemen halkının yarısı için gönderilen hayat kurtaran insani yardım materyalleri de dahildir. Husilerin Kızıldeniz’deki akınları, bölgeyi istikrarsızlaştırma, seyrüsefer özgürlüğü ve ticari akışı durdurma ve Yemen’de barışa yönelik BM yol haritasını tehlikeye atma riski taşıyor.”
Bildiride, “İran, istikrarsızlaştırıcı aksiyonlarına son vermeli. Nükleer silah geliştirmemesi ve almaması istikametindeki kararlılığımızı yineliyoruz.” denilerek, İran, nükleer alanda attığı adımları durdurup geri dönmeye çağırıldı.
G7 ülkeleri, İran’a, Rusya-Ukrayna Savaşı’nda Rusya’ya dayanak vermeme ihtarında da bulundu.
G7 ülkeleri, Sahel bölgesinde anayasal tertibe geçme süreçlerine yardım etmeye hazır
Bildiride, Afrika’nın Sahel bölgesindeki güvenlik, terörizm, çatışmalar ve yerinden edilmelerin kaygı verici olmayı sürdürdüğü belirtildi.
Sahel bölgesi ülkelerine anayasal nizama geçme sürecini hızlandırma daveti yapılan bildiride, bu hususta G7 ülkelerinin yardım etmeye hazır olduğu vurgulandı.
Sudan’daki insani durumun da her geçen gün berbata gittiğine işaret edilen bildiride, “Tüm dış aktörleri bu ateşi körükleyecek hareketlerden kaçınmaya, Sudanlı aktörleri ise ulusal diyaloğa katılmaya çağırıyoruz.” tabiri kullanıldı.
Hint-Pasifik’teki durum
“Çin’in, Rusya’ya verdiği takviyeden ötürü derin kaygımızı lisana getiriyoruz.” denilen bildiride, G7’nin Çin’e ziyan vermeye ya da ekonomik gelişimini engellemeye çalışmadığı belirtildi.
Sonuç bildirisinde, “Çin’i, bilhassa kritik mineraller üzerinde global tedarik zincirinde değerli kesintilere yol açabilecek ihracat denetim tedbirleri almaktan kaçınmaya çağırıyoruz. Çin’i siber alanlarda da sorumlu davranmaya davet ediyoruz.” sözü kullanıldı.
BM Güvenlik Kurulu kararlarını ihlal ederek Kuzey Kore’ye nükleer yahut balistik füzelerle ilgili bir teknoloji transfer edilmesi ihtimalinden derin tasa duyulduğu belirtilerek, Kuzey Kore’ye, tüm kitle imha silahlarının ve balistik füzelerinin büsbütün, doğrulanabilir ve geri döndürülemez biçimde imha edilmesi daveti yinelendi.
İklim değişikliği, pak güç ve siber güvenlik
Biyolojik çeşitliliğin azalması, kirlilik ve iklim değişikliği konusunda uğraşların süreceği söz edilen bildiride, global ısınmayı 1,5 derecede tutma kelamına bağlılık yinelendi.
Sıfır emisyon gayesine 2050’de ulaşmak için başta büyük ekonomiler olmak üzere herkesin birlikte hareket etmesinin kıymetinin vurgulandığı bildiride, “Herkes için uygun fiyatlı pak enerjiyi teminat altına almak için global ve bölgesel eforları ilerleteceğiz ve farklı ulusal yollara hürmet duyacağız.” tabirine yer verildi.
Bildiride, şunlar kaydedildi:
“İklim amaçlarımıza ulaşmak ve tüm ülkelerin pak güç geçişinin yararlarını elde etmesine yardımcı olmak için ortaklarımızla birlikte yeni, kesintisiz kömür gücüne verilen takviyesi sonlandırmak, yenilenebilir ve pak güç kaynaklarına yatırımları hızlandırmak ve inançlı, çeşitli, sorumlu pak güç tedarik zincirleri kurmak için çalışacağız.”
Kötü niyetli siber saldırganları aksiyonlarından sorumlu tutma ve stratejik tehditlere karşı koyma konusunda kararlılıktan da kelam edilen bildiride, G7 ülkelerinin ilgili kurumları ortasındaki uyumu artırma uğraşlarının ağırlaşacağı bilgisi verildi.
Saldırgan siber faaliyetlere karşı G7 ülkelerinin, siber alanda sorumlu devlet davranışını teşvik etme, özel dal de dahil siber güvenliği uygunlaştırma, hasmane tavırlar ile siber cürümleri caydırıp bunlara anında cevap verme, kullanılan altyapıyı bozacak araçlar geliştirme yollarını benimsediği belirtildi.
Terör, göç, yapay zeka ve global ekonomi
Bildiride, terör ve şiddet her türlü formuyla kınandı. Terörün finansmanıyla, terör propagandasıyla ve terörist içeriklerin yayılmasıyla çaba etmede kararlılık iletisi verildi.
Göçü global bir olgu olarak ele alma, zorluklarıyla gayret etme ve memleketler arası hukuka uygun, bütünleşik, kapsamlı ve istikrarlı bir yaklaşımla global olarak getirdiği fırsatları yakalama konusundaki ortak taahhüt teyit edilirken, kapsayıcı tahlil geliştirilmesi konusunda çalışılacağı belirtildi.
Küresel iktisadın dayanıklılık gösterdiği vurgulanan bildiride, “Ancak jeopolitik gerginliklerden, güç fiyatlarındaki değişkenlikten ve tedarik zincirlerinin düzgün işleyişindeki daha fazla kesintiden kaynaklanan risklere maruz kalmaya devam ediyor. Ayrıyeten mevcut G7 döviz kuru taahhütlerimizi tekrar teyit ediyoruz.” tabiri kullanıldı.
Bildiride, yapay zeka konusunda şu bilgiler verildi:
“Yapay zeka, toplumlarımızda ilerleme ve gelişmeyi teşvik etmede değerli bir rol oynayabilir. İnançlı, emniyetli ve sağlam yapay zekayı teşvik edeceğiz. Ortak demokratik kıymetlerimiz ve insan haklarına hürmetimiz doğrultusunda, ekonomik büyümeyi ve sürdürülebilir kalkınmayı destekleyen, yararları en üst seviyeye çıkaran ve riskleri yöneten, kapsayıcı, insan merkezli bir dijital dönüşümü sürdüreceğiz.”
Haber Kaynağı: Anadolu Ajansı (AA)
